Yeme Bozuklukları
Yeme bozukluğu, yeme davranışlarının anormal olmasına bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur.
Bu durumlar genellikle yeme alışkanlıklarının yetersiz veya aşırı olmasına neden olur. Örnek olarak anoreksiya nervoza, bulimya nervoza ve yeme atakları bozukluğu gibi yeme bozuklukları mevcuttur.
Bu durumlar ciddi fiziksel ve psikolojik sonuçlar doğurabilir. Eğer kendiniz veya tanıdığınız bir kişinin yeme bozukluğu ile mücadele ettiğini fark ederseniz, psikolog desteğini çok geciktirmeden almanız gerekir. Bu yazıdan yola çıkarak herhangi bir tanı ve tedavi yapılamaz. Sadece bilgi vermek amaçlıdır.
Yeme Bozuklukları konusunda değinmeden önce bu beslenme bozukluklarının birçoğunda duygusal beslenme durumu gözlemlemiş olduğumu belirtmeliyim. Tabii ki hepsinde bu var ve sebep bu diyemeyiz fakat bunun da bir etken olduğunu gözden kaçırmamak gerekiyor.
Yemek ve Anlam
Bebekliğimizde ilk beslenme anlarımız sadece fiziksel gerilimi değil, aynı zamanda duygusal gerilimi de ortadan kaldırır. Yani bizim hissettiğimiz ilk rahatlama aslında anne sütüyle beslenme anında gerçekleşir.
Açlık hissi bizi ağlatır ve doyma rahatlatır. Ayrıca yemek kendi içinde bir haz kaynağıdır. Ve haz kaynakları arasında en kabul edilenlerinden birisidir.
Dolu bir mide bizler için çok rahatlatıcıdır. Stres anlarında köklenme sağlar.
Yemek yedikten sonra güvende hissederiz.
Dolayısıyla huzursuz hissettiğimizde buzdolabına bakmak, dolabın içinde bir şey bulamayacağımızı bilsek de boş boş bakmak bile bizler için rahatlatıcı bir döngü haline gelir.
İşler tersine döndüğünde
Birçok insanın stres, kaygı ya da depresyon gibi psikolojik bozukluklarda verdiği ilk tepki iştahının bozulması oluyor.
Ruh sağlığımız ve beslenme düzeni birbirini çok etkiler.
Peki yeme bozuklukları yaşayıp yaşamadığınızı nasıl anlarsınız?
- Boyunuza ve yaşınıza göre olmanız gereken normal ağırlığınızın altında/üstünde olmanız veya vücut ağırlığınızı korumayı reddetmeniz
- Normal kilonuzun altında olmanıza rağmen, obez olmaktan ya da kilo almaktan aşırı korkmanız
- Fazla kilolu olduğunuza dair düşüncelerinizin olması ve bunun zihninizi sürekli meşgul etmesi
- Kendinize olan tanımınızda vücut şeklinizin ya da ağırlığınızın aşırı etkisi
- Çevrenizden gelen -sen çok mu zayıfladın? sanki kilo verdin- gibi durumlar duymanız ve bunları inkar etmeniz
- Kadınlarda adet görememe (ör. en az birbirini izleyen üç periyodun olmaması)
- Kilo almayı engellemek için sürekli olarak ve uygun olmayan telafi davranışlarınızın olması örneğin; bilinçli kusma, laksatifler, diüretikler, lavmanlar ve diğer medikaller kullanılır
- Abartılı diyet ve egzersiz
- Yineleyen tıkanırcasına yeme episodları göstermeniz (kısa süre içerisinde çok fazla miktarda yemek tüketimi ve yeme davranışı üzerinde kontrolü yitirme)
- Normalden daha hızlı ve çok fazla yemek yemeniz
- Açlık hissiniz yokken bile aşırı yemek yeme
- Nasıl yediğinizin görülmesinden ve değerlendirilmesinden utandığınız için yemeği yalnız yemeniz
Bunları yeme bozuklukları tanısı olarak ele alabiliriz.
Yeme Bozukluğu Türleri
Anoreksiya
Anoreksiya, tükettiğiniz besinlerin sağlıklı kalmak için ihtiyacınız olan enerjiyi karşılamamasıdır.
Uzmanlara göre 12 çeşit yeme bozukluğu arasında en ölümcül olanıdır. Amenore, kalp hasarı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açmasının yanısıra madde kullanımı, Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), çeşitli kişilik bozuklukları ve özellikle majör depresyon gibi hastalıklarla eş tanılıdır.
Çoğu insan anoreksinin zayıflama ve diyetle ilgili olduğunu düşünse de çok daha karmaşıktır. Özünde barındırdığı düşük benlik algısı, olumsuz benlik imajı ve yoğun sıkıntı duygularının sık rastlandığı psikolojik rahatsızlıktır.
Bulimiya
Hayatımızda, duygular ve problemlerle mücadele ederken birçok çözüme başvruruz. Yemek sonrasında kendimizi güvende hissetmemiz ve bu duyguyu devam ettirme çabasına engel olamama işleri içinden çıkılmaz bir hale getirebilir.
Bulimiya nervozanın teşhisindeki en önemli nokta kusma ve kilo alımının engellenmesi gibi telafi davranışlar ile birlikte görülen ve tekrarlayan tıkınırcasına yeme nöbetleridir. Kişinin çok fazla yemeğe acıkması ardından bu durumdan utanç ve suçluluk duyarak kendini kusmaya zorlamasıdır.
Aşırı Yeme Bozukluğu
Haftada en az bir kez ve üç aydan uzun bir sürede, birden faza kişinin tüketebileceği, hızlı, fiziksel açlıktan bağımsız bir yeme bozukluğudur. Sonrasında aşırı suçluluk duygusu da eşlik eder. Bulimiyadan farklı olarak yeme sonrasında kusma ihtiyacı hissedilmez.
Pika
Bir aydan uzun süren, besin olmayan maddelere (toprak,makas,tebeşir,kağıt) karşı duyulan yeme isteğidir. Halk arasında toprak yeme hastalığı olarak bilinen genelde çocuklarda sık rastlanan bir hastalıktır. Teşhis koymak için en az 2 yaşını doldurmuş olmalıdır.
Ruminasyon Bozukluğu
Ana semptomu mide bulantısı olmadan kusma olmasına rağmen yutulan besinlerin mideden tekrar geri çıkarılması ve çiğnenerek tekrar yutulmasıdır. Kişiden kişiye, yiyecek boyutuna ve miktarına göre geri çıkarma süresi 10-15 dakika ile 1-2 saati bulabilir.
Yeme Bozukluklarında psikolog desteği
İlk adımı atması en zor olan psikolojik bozukluklardan birisi yeme bozukluklarıdır. Burada attığımız adımlar tamamen kişinin yaşadığı yeme bozukluğu türü ve şekline göre oluyor.
Bu süreçte olumlu geri dönüşler aldığım danışanlarımla şunlara yoğunlaşıyoruz:
Baş edebilme becerileri geliştirmek. (ör: duyguların tanımlanması, problem çözme, girişkenlik)
- Benlikle ilgili bilişsel ve saağlıklı davranış örüntüleri oluşturarak, olumlu bir kimliğin açığa çıkmasını ve yeme bozukluklarının yeniden açığa çıkmasını engellemek.
Yeme alışkanlıklarını tekrar normale döndürmek.
- Tıkanırcasına yeme örüntüsünü gözlemleyip sona erdirmek, normal miktarda sağlıklı yiyeceklerin alınmasını sağlamak.
- Aşırı yemeyi / yemek yememeyi sona erdirecek yaşam biçimleri değişimlerini uygulamaya geçirmek, kilo vermek ve sağlığın iyileşmesini sağlamak
Cihangir’de ve internetin olduğu her yerde yeme bozuklukları tedavisiyle ilgili ilk adımı atabilir, daha fazla bilgi ve randevu almak için 7/24 ofisimi arayabilirsiniz.